De overheid moet ons straks om hulp vragen
Doxis Seminar 2019
De meest recente edities van het Doxis Seminar belichten steeds vaker niet alleen de opkomst van nieuwe technologieën, maar vooral hoe je daarmee moet omgaan. Met sprekers als onder meer Martijn Aslander (stand-up filosoof), Jean Tillie (hoogleraar electorale politiek), Katleen Gabriëls (moraalfilosofe) en Daan Roovers (Denker des Vaderlands) zet je je publiek aan tot nadenken: wat willen we er eigenlijk mee bereiken?
Onzichtbare Overheid
Het centrale thema van dit jaar was ‘De Onzichtbare Overheid’. Centrale vraag erachteraan luidt dan meteen: willen we dat wel? Dagvoorzitter en hoofdredacteur New Scientist Jim Jansen leidde het publiek met vaste hand door het soms behoorlijk ondoordringbare oerwoud van nieuwe ontwikkelingen. Dat begon al bij Martijn Aslander, die de opening van het seminar voor zijn rekening nam. ‘Als 750 miljoen mensen binnen twee maanden Pokémon Go spelen, geeft dat problemen. De respons op die vorm van augmented reality is nauwelijks te managen. De ontwikkelingen gaan richting bio-, nano-, neuro-, sensor- en noem-maar-op-technologie. Miljarden mensen die binnen één uur die bepaalde informatie accepteren, betekent de universal mind in wording. Dan is er geen toekomst meer voor banken, voor de farmaceutische industrie enzovoorts. Mensen gaan elkaar helpen en de overheid moet óns straks om hulp vragen. Dat zal wennen zijn…’
Artikel gaat verder onder de video.
Sociaal kapitaal en anarchisme
Natuurlijk kwamen er in het vervolg van het seminar de nodige kanttekeningen bij al die ontwikkelingen. Jean Tillie: ‘Het gaat hierbij om sociaal kapitaal: mensen kunnen met elkaar en in netwerken bijna alles realiseren. Het idee van de jaren ’70 – we hebben geen overheid nodig die ons vertelt wat we moeten doen – lijkt nu te gebeuren. Maar dat is wel sterk afhankelijk van onze netwerken en de schakels die zich in die netwerken bevinden. En juist zo’n netwerk bouwen is het moeilijkste wat er is.’
Ontwerpen naar doel en functie
Om het niet helemaal bij filosofische beschouwingen te laten, sprak ook Ger Baron, CTO Innovatieteam bij de gemeente Amsterdam, mede vormgever van de Smart City toepassingen binnen de gemeente. ‘Alles draait om data. Heel concreet: Willen we afval effectiever ophalen, moeten we weten hoe routes lopen, hoeveel afval waar is en wanneer, wanneer de auto vol is, et cetera. Pas dan kun je een proces of infrastructuur vormgeven dat voldoet aan de inzichten die je uit die data hebt gehaald. Ontwerp, met andere woorden, op basis van doel en functie.’
Digitale democratie?
Aline Muylaert, Head of Business Development bij CitizenLab (België) vroeg zich hardop af of de democratie wel klaar is voor het digitale tijdperk. ‘De overheden missen de stille massa. De mensen die zich niet laten horen, maar wel degelijk een mening hebben. Die proberen wij te bereiken door ze eenvoudig en digitaal te laten meedenken over processen en beslissingen bij de overheid. Daarmee versterk je de lokale democratie. Dat werkt, maar alleen als je laat zien wat je doet met de input. Als er niets mee gebeurt en je kunt dat met argumenten onderbouwen, dan hebben veel mensen daar ook vrede mee. Maar niets van je horen is killing voor de democratie, zeker voor de digitale…’
Kunnen niet meer uitloggen
Katleen Gabriëls zette als moraalfilosofe de zaal op scherp door aan te geven dat we feitelijk niet meer kunnen uitloggen. ‘De schaduwzijde daarvan wordt echter onderbelicht. Wij zijn de laatste generatie die het verschuil tussen offline en online nog kennen. Denk daar maar eens over na. Big Data is Big Business, dus worden we aan alle kanten verleid om zoveel mogelijk digitaal en online te doen. Dan zijn we te volgen. En dan? Dan neemt Google Fitbit over en staan ineens al onze trainings- en verblijfsgegevens bij Google…’