Kennisportal
Kennisportal is een kennisplatform met een focus op de brede doelgroep Business en IT.

Zicht op de Leefomgeving

Is er voldoende balans in de groeiende informatiebehoefte en de beschikbaarheid van informatiebronnen? Het initiatief ‘Laan van de Leefomgeving’ illustreert goed de informatiebehoefte binnen ruimtelijke projecten. Tegelijkertijd werkt dit initiatief toe naar de oplossing voor het verzamelen van de informatie en het beschikbaar stellen hiervan. Er is echter nog wel een ‘maar’…

Beschikbaar krijgen van informatiebronnen
Digitalisering is een eis om aan de groeiende informatiebehoefte te kunnen voldoen. Zodra informatie digitaal beschikbaar komt, is deze doorzoekbaar en te combineren met andere informatie. Dit is dan ook precies wat er gebeurt met zogenaamde zoekmachine-bots die continue informatiebronnen doorzoeken en indexeren. Gegevens worden hierbij met elkaar in relatie gebracht en gecombineerd tot nieuwe informatie.

Op deze informatie komen kennisgedreven diensten en oplossingen beschikbaar, zoals die van Google. Deze ontwikkelingen zijn knap, mooi en vaak ook noodzakelijk. De uitdaging hierbij is niet langer het bedenken van nieuwe diensten en oplossingen; creatieve geesten genoeg in deze wereld. De uitdaging is het beschikbaar krijgen van de benodigde informatiebronnen.

Laan van de Leefomgeving
De stelselherziening van het omgevingsrecht vraagt om een goede digitale ondersteuning en een zeer uitgebalanceerde informatievoorziening. Op dit moment ontbreken nog de benodigde digitale informatiebronnen. Informatie is versnipperd, niet bereikbaar, niet volledig of niet digitaal. Maar het initiatief ‘Laan van de Leefomgeving’ gaat ons helpen. De Laan gaat ons helpen benodigde informatie bestendig, bruikbaar en beschikbaar te maken. Wat de Laan nastreeft is het bundelen van versnipperde digitale informatie, zie ook dit filmpje op YouTube. ‘Maar’ – en daar komt het voorbehoud – dan moet deze informatie natuurlijk wel aanwezig zijn!

Directe meerwaarde van registraties
Digitale informatie bestaat uit verzamelingen van gegevens die worden beheerd binnen registraties. Het beheren van een registratie vraagt een bepaalde inspanning. Deze inspanning wordt alleen geleverd als de registratie zelf meerwaarde biedt.

  • De bereidheid hiertoe is maximaal als de meerwaarde direct zichtbaar is, bijvoorbeeld in de vorm van een financiële vergoeding. Maar ook het kunnen leveren van nieuwe of betere diensten of het efficiënter werken op basis van de informatie, zijn van aanzienlijke meerwaarde.
  • Bij een indirecte meerwaarde neemt de bereidheid af. Het van een ketenpartner terugontvangen van verrijkte informatie biedt ook meerwaarde, maar is al minder in het oog springend. Maatschappelijke voordelen of voordelen voor de ketenpartner waardoor deze efficiënter werkt, zijn zeer goede redenen voor het voeren van een registratie, maar zijn niet direct zichtbaar.

Registraties en informatiebehoeften groeien uit elkaar
Zolang de informatiebehoefte en de registratie dicht bij elkaar liggen, is de noodzaak of wenselijkheid van de registratie goed zichtbaar. Liggen deze verder uit elkaar dan is de impact van de registratie op de beschikbaarheid van informatie minder duidelijk. Nu gemeenten sommige taken deels uitbesteden aan samenwerkingsverbanden, uitvoeringsdiensten en commerciële partijen, ontstaat er een duidelijke kloof tussen het voeren van registraties en het gebruik van informatie. Het belang van een goede registratie ligt nu vaak niet meer in de eigen organisatie – en waarom zou je iets registreren wat je nauwelijks of niet gebruikt? Daar komt bij dat de financiële middelen schaarser worden en het werk efficiënt en tegen lage kosten moet worden gedaan. Minder registeren lijkt al snel een goede bezuiniging.

Informatieplan ontbreekt
Met ketenpartners, waar taken aan zijn uitbesteed, zijn resultaatgerichte afspraken gemaakt en inspanningsverplichtingen overeengekomen. Over de informatiebehoefte is vaak wel gesproken, maar een gedetailleerd informatieplan ontbreekt. Men ziet dit als een ICT-vraagstuk waarbij de vraag voornamelijk is gericht op de uitwisseling van gegevens. Er wordt voorbijgegaan aan de vraag of de gegevens in de toekomst nog wel digitaal beschikbaar zijn. De informatie is er vaak wel in de vorm van documenten, maar een gestructureerde registratie waarin de gegevens uit de documenten zijn overgenomen, ontbreekt.

Stimulans voor gegevensbeheer
Ik zie de volgende mogelijkheden om toch te zorgen voor een goed gegevensbeheer waarmee benodigde digitale informatie bestendig, bruikbaar en beschikbaar komt:

  • dwingende wetgeving
  • selfservice door burgers stimuleren met beloningen in de vorm van nieuwe en verbeterde e-diensten
  • meer financiële middelen
  • bewustzijn creëren bij de samenwerkende ketenpartners
  • alle taken en verantwoordelijkheden onder één dak brengen (dus feitelijk minder samenwerken)

Wat de beste stimulans biedt laat ik in het midden. Maar duidelijk is dat er meer nodig is dan alleen digitalisering en standaardisering. De impact van het uitbesteden van taken is vaak groter dan voorzien, zeker wanneer het uitbesteden ook als bezuiniging wordt ingezet. Een goed informatieplan is dan ook bepaald geen overbodige luxe.