Zonde 1 bij de vormgeving van een OD: te complexe samenwerkingsvormen
Gemeenten in Nederland zijn onderdeel van tientallen samenwerkingsinitiatieven, zoals gemeenschappelijke regelingen, shared service centra en samenwerkingsverbanden, waaronder de Omgevingsdiensten. De omgevingsdiensten op hun beurt maken deel uit van ketens, zoals de Veiligheidsregio’s, shared service centra, etc. Al deze samenwerkingsvormen hebben er baat bij als de informatie-infrastructuur helder is, waardoor informatie eenduidig en transparant kan worden uitgewisseld. De praktijk wijst echter meestal anders uit.
Het helpt niet dat de organisatie achter deze samenwerkingsvormen vaak zo complex is en vele strijdigheden kent, die het ingewikkeld maken om een gedegen informatie-infrastructuur op poten te zetten. Bovendien zijn binnen ieder samenwerkingsverband tal van maatwerk afspraken gemaakt, waardoor het voor een omgevingsdienst zeker niet eenvoudiger wordt om efficiënt informatie te kunnen delen.
“Oorzaak? Veelal de discrepantie tussen wat bestuurders (politiek) wenselijk en haalbaar achten versus de dagelijkse realiteit van belemmeringen en mogelijkheden.”
Strijdige uitgangspunten
Voorbeeld: de mandaatregelingen van de Omgevingsdiensten. De Omgevingsdienst is de uitvoerder van gemandateerde werkzaamheden. De mandatarissen (de gemeenten, waterschappen en provincies) hebben verschillende mandaten afgegeven waardoor de Omgevingsdienst niet één uniforme bedrijfsvoering kan inrichten (er moet rekening worden gehouden met de verschillende eisen van de mandatarissen). De politiek heeft echter wel een verwachtingen rond efficiency- en kwaliteitsverbeteringen. Dit zijn strijdige uitgangspunten: samenwerken met verschillende uitgangspunten leidt niet tot kostenbesparing of kwaliteitsverbetering!
Benoemen governance structuur
De politiek en topbestuurders zouden er goed aan doen de governance structuur van samenwerkingsvormen te benoemen. Welke verantwoordelijkheden, taken en rollen maken onderdeel uit van het samenwerkingsverband? En welk doel wordt nagestreefd?
Deze bestuurlijke ambitie moet dan worden afgezet tegen de ambtelijke realiteit. Wat is de haalbaarheid van deze samenwerkingsvorm en valt het binnen de mogelijkheden van een efficiënte informatie-infrastructuur? Pas dan kan er zinvol worden ingericht en uitgevoerd. Laten we hopen dat de realiteitszin bij bestuurders en ambtenarij snel op deze koers komt.